Het was even stil tijdens de wintermaanden, zowel bij ‘OVERGANGSZONE’, als in de overgangszone.
Op maandag en dinsdag 1 en 2 april j.l. mochten we met een groep van 12 kunststudenten van de Maastricht academy of Fine Arts and Design de overgangszone betreden. We werden hartelijke ontvangen door Peter Mergelsberg (directeur SOME) en bivakkeerden voor twee dagen ‘beej der Lei’ in het Chalet d’n Observant. Onder de bezielende leiding van Ronald de Boer en Jonmar van Vlijmen (van het duo De Onkruidenier) en vanuit de ENCI gegidst door Nico Merken, hebben de studenten een tweedaagse workshop gevolgd in het de ENCI-groeve.
De workshop stond enerzijds in het teken van het eindexamenprogramma, waarbij de vierdejaars jaarlijks getraind worden in presentaties en de reflectie erop, en dat doen in samenwerking met deelnemers van de Jan van Eyck. Zo’n workshop op locatie – in dit geval het specifieke ENCI-gebied – verlangt een ander soort aanpak. Het spannende moment ligt in hoe studenten een presentatie houden vanuit hun interessegebied in een bepaalde context, met niets dan alleen maar zichzelf en het materiaal dat ter plekke voor handen is. Hoe presenteer je dan?
Foto: De Onkruidenier.
Dat is toevertrouwd aan De Onkruidenier, experts in het benaderen van landschappen en hun specifieke ecologie en hoe daarmee wordt omgegaan. Hun centrale vraag aan de studenten was: “Hoe kunnen we het landschap van de ENCI lezen en hoe maken we samen de OIKOS van de ENCI op beeldende wijze zichtbaar? Oikos is het Griekse woord voor huishouden. Ecologie en economie komen uit dezelfde oorsprong en staan in zekere zin in balans of disbalans met elkaar. Er zijn verschillende manieren waarop je naar een landschap kunt kijken. Een landschap kun je benaderen vanuit verschillende disciplines of metafysische lagen. Een geoloog zal naar de ontstaansgeschiedenis van het landschap kijken, een ecoloog kijkt naar de soortenrijkdom en biodiversiteit en hoe een landschap verbonden is met andere landschappen. Uiteraard wordt er ook al lange tijd naar de ENCI gekeken vanuit een economisch perspectief en in toenemende mate naar de ecologische en recreatieve kant van dit unieke gebied. Hoe verhoudt een kunstenaar zich tot dit landschap?”
In het gezelschap van De Onkruidenier en ENCI-gids Nico wordt duidelijk dat in de ENCI groeve niets is wat het lijkt. Achter ieder facet van een landschap schuilt een keuze, een verhaal, een systeem of een onderzoek. Wanneer je je realiseert dat grote Nederlandse kunstwerken zoals de Deltawerken, bruggen en sluizen zijn gebouwd met cement uit deze groeve, dan ga je ineens heel anders kijken naar dit stukje Nederland. Door op ontdekkingstocht te gaan in de groeve, maakten de studenten kennis met het verrichten van veldwerk op eigen wijze. De ENCI werd bewandeld, geobserveerd, ervaren en gevoeld, er werd gemediteerd en geschreven, gezongen en geschreeuwd.
V.l.n.r. Vera Godwald, Ronald de Boer, Joep Caenen, Kim Gromoll en Nico Merken. Foto Krien Clevis.
Alle nieuwe zienswijzen leveren anderzijds ook nieuwe perspectieven op voor de overgangszone. De studenten dragen op hun beurt bij aan de ontwikkeling van het gebied, waar we sinds 2016 actief in zijn met het kunst- en onderzoekproject ‘OVERGANGSZONE’. We werken aan een nieuw begin, samen met studenten Fine Arts en De Onkruidenier.
De Onkruidenier waren van 2017 tot onlangs deelnemers aan de Van Eyck en verbonden aan het Jac. P. Thijsse Lab. Zie verder: https://www.onkruidenier.nl/
Namens ‘OVERGANGSZONE’,
Ronald de Boer, Jonmar van Vlijmen en Krien Clevis (curator ‘OVERGANGSZONE’ en docent Artistiek Onderzoek MaFAD)
Met bijdragen van Pleun Moons en Nowah Kater
Pleun Moons.
Naar het hart van de ENCI
“Tijdens mijn presentatie heb ik iedereen meegenomen naar het ‘hart’ van de ENCI fabriek. Het was een grote elektriciteitstransformator die de energie over de fabriek verdeeld. Ik vond dat de transformator een prachtig zoemend geluid maakte, en ik heb iedereen uitgenodigd om samen met onze stem klank te gaan maken. De insteek was om een interactie aan te gaan met onze stem en de stem van het apparaat en het vinden van harmonische klankverhoudingen tussen beide. Het was een experiment dat ik nog niet eerder had uitgeprobeerd maar ik kreeg toch bijna iedereen aan het ‘zingen.’ Achteraf vertelde deelnemers dat ze de klanken heel diep in hun lichaam voelde vibreren en dat ze een soort communicatie zonder taal ervaarde…”
-Nowah Kater
Video Nowah Kater – Presentatie ENCI.